Wtyczki dostępności - prawda o nakładkach WCAG

Od 28 czerwca 2025 roku w Polsce obowiązują nowe przepisy dotyczące dostępności cyfrowej. Właściciele stron internetowych i sklepów e-commerce często szukają sposobów, jak szybko i tanio spełnić nowe wymogi. W internecie pojawiają się wtyczki obiecujące „pełną zgodność z WCAG". Czy to możliwe? Niestety nie. Artykuł wyjaśnia, dlaczego takie rozwiązania zawodzą.

Czym są wtyczki “zapewniające” dostępność?

Wtyczki dostępności (zwane też nakładkami) to narzędzia, które dodajesz do strony jednym skryptem. Po zainstalowaniu pojawia się ikonka z panelem opcji: powiększ tekst, zmień kontrast, włącz czytnik ekranu. Przykłady? accessiBe, UserWay, AudioEye.

Brzmi nieźle, ale jest haczyk: wtyczki nie zmieniają kodu źródłowego strony. Działają jak plaster na otwartą ranę – nakładka na niedostępny kod, która nie rozwiązuje prawdziwych problemów.

Co mówią badania i eksperci?

WebAIM (organizacja specjalistów dostępności) przeprowadziło badanie wśród ekspertów zajmujących się dostępnością cyfrową. Wyniki są dosyć jednoznaczne:

• 67% specjalistów oceniło wtyczki jako nieskuteczne,

• wśród samych osób z niepełnosprawnościami opinia była jeszcze bardziej krytyczna – 72% uznało te narzędzia za nieskuteczne,

• zaledwie 2,4% osób z niepełnosprawnościami uznało je za bardzo skuteczne.

To nie są teoretyczne liczby – to głos tych ludzi, dla których dostępność jest kwestią codzienną.

Komisja Europejska mówi: nie

W maju 2023 roku European Disability Forum i IAAP wydały wspólne oświadczenie: wtyczki nie zapewniają zgodności z europejskim prawem. Komisja Europejska to potwierdziła oficjalnie – nakładki nie są akceptowalnym rozwiązaniem.

accessiBe zapłacił milion dolarów kary

W styczniu 2025 roku amerykańska Federalna Komisja Handlu ukarała accessiBe grzywną miliona dolarów. Powód? Firma:

• twierdziła, że ich sztuczna inteligencja zapewni pełną zgodność z WCAG,

• używała tajnie opłacanych recenzji prezentowanych jako niezależne opinie,

• celowo wprowadzała klientów w błąd.

Dlaczego automatyzacja zawodzi?

Dostępność to skomplikowana sprawa. Badania pokazują twarde fakty:

• narzędzia automatyczne wykrywają tylko 20-40% problemów z dostępnością,

• zaledwie 13% wymagań WCAG można sprawdzić automatycznie,

• 70% wymagań musi sprawdzić człowiek – ekspert wraz z rzeczywistymi użytkownikami.

Nawet twórcy najlepszych narzędzi automatycznych przyznają, że mogą przetestować tylko 30% wymagań. Pozostałe 70% wymaga oceny ręcznej.

Wtyczki przeszkadzają użytkownikom

Osoby z niepełnosprawnościami mają swoje ustawienia w komputerze i przeglądarce – dostosowane do swoich potrzeb. Wtyczki mogą:

• nadpisywać te ustawienia,

• zmuszać użytkownika do nauki nowego narzędzia na każdej stronie,

• kolidować z czytnikami ekranu i innymi technologiami pomocniczymi.

Adrian Roselli, uznany ekspert, wielokrotnie dokumentował przypadki, w których wtyczka utrudniała osobom niewidomym korzystanie ze strony.

Dodatkowe problemy wtyczek

Wolniejsza strona

Wtyczki spowalniają ładowanie się strony:

• dodatkowy skrypt musi się załadować z obcego serwera,

• nie masz kontroli nad szybkością ładowania,

• 40% użytkowników opuszcza stronę, jeśli ładuje się dłużej niż 3 sekundy,

• wolniejsza strona to gorsza pozycja w Google.

Bezpieczeństwo

Instalując wtyczkę, pozwalasz obcej firmie wstrzykiwać kod do swojej strony. To ryzyko bezpieczeństwa, które warto przemyśleć.

Co mówią organizacje osób z niepełnosprawnościami?

National Federation of the Blind

Największa organizacja osób niewidomych w USA w czerwcu 2021 roku wydała mocne oświadczenie przeciwko accessiBe:

"Firma lekceważy obawy wyrażane przez osoby niewidome z niegodną arogancją. Jesteśmy głęboko zaniepokojeni sposobem, w jaki firma traktuje niewidomych ekspertów technicznych z brakiem szacunku”.

W konsekwencji organizacja cofnęła sponsoring accessiBe i zerwała współpracę.

Ponad 1000 ekspertów podpisało petycję

Overlay Fact Sheet to dokument ostrzegający przed wtyczkami. W październiku 2025 roku podpisało go ponad 1000 ekspertów dostępności z całego świata, w tym użytkownicy z niepełnosprawnościami.

Dokument jasno stwierdza: wtyczki nie czynią stron zgodnymi z WCAG i mogą tworzyć nowe bariery.

Polskie przepisy – co musisz wiedzieć?

W Polsce 28 czerwca 2025 weszła w życie Ustawa o zapewnianiu dostępności niektórych produktów i usług. To implementacja Europejskiego Aktu o Dostępności, którym objęte są:

• sklepy internetowe,

• banki i usługi finansowe online,

• firmy transportowe,

• platformy e-learningowe,

• producenci oprogramowania i aplikacji.

Wyłączeniu podlegają jedynie mikroprzedsiębiorcy (poniżej 10 pracowników i obrotu 2 mln euro rocznie) są zwolnieni. Wymagany obecnie standard to WCAG 2.1 na poziomie AA.

W Polsce żyje prawie 5,5 miliona osób z niepełnosprawnościami

Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku w Polsce funkcjonuje niemal 5,5 miliona osób z niepełnosprawnościami (z czego 3,5 miliona ma prawne potwierdzenie).

To nie jest marginalna grupa. To ponad 14% społeczeństwa – potencjalni klienci, którzy nie mogą korzystać z niedostępnych stron.

Jak zrobić to dobrze?

Prawdziwa dostępność wymaga pracy. Nie ma skrótów. Prawdziwa dostępność to proces, który obejmuje:

1. Kompleksowy audyt – sprawdzenie strony przez ekspertów

2. Naprawę kodu źródłowego – rzeczywiste poprawienie HTML, CSS i JavaScript

3. Testowanie z prawdziwymi użytkownikami – osoby używające technologii pomocniczych

4. Ciągłe monitorowanie – dostępność to nie jednorazowe działanie

5. Szkolenie zespołu – projektanci, programiści i redaktorzy muszą rozumieć zasady dostępności

Prosty język też jest ważny

Dostępność to nie tylko techniczne aspekty. Równie ważny jest prosty, zrozumiały język. Prosty język to:

• krótkie zdania i akapity,

• jasne słownictwo bez żargonu,

• logiczna struktura tekstu,

• przejrzyste nagłówki.

Prosty język pomaga wszystkim – osobom z niepełnosprawnością intelektualną, seniorom, cudzoziemcom, ale też każdemu, kto jest zmęczony lub się spieszy.

Podsumowanie

Wtyczki do dostępności to marketingowe obietnice bez pokrycia:

• 67-72% użytkowników uważa je za nieskuteczne,

• wykrywają tylko 20-40% problemów,

• Europejskie organizacje osób z niepełnosprawnościami odradzają ich stosowanie.

Dostępność cyfrowa nie ma skrótów. Wymaga zaangażowania, zrozumienia potrzeb użytkowników i solidnej pracy. Jedna wtyczka nie zastąpi dobrze zaprojektowanej i zakodowanej strony.

Na koniec dwa pytania dla właścicieli firm:

• Czy chcesz udawać dostępność, ryzykując kary i utratę klientów?

• Czy chcesz naprawdę zapewnić równy dostęp wszystkim użytkownikom?

Prawdziwa dostępność to inwestycja, która się zwraca: większy rynek (ponad 5 milionów potencjalnych klientów), zgodność z prawem i przede wszystkim – realizacja fundamentalnego prawa wszystkich ludzi do równego dostępu do informacji.